กรมทรัพย์สินทางปัญญา เผย! ผลการวิเคราะห์แนวโน้มสิทธิบัตรด้าน “อาหารแห่งอนาคต – สารออกฤทธิ์ทางชีวภาพ” จากฐานข้อมูลสิทธิบัตรทั่วโลกตลอด 20 ปี พบเป็น “อุตสาหกรรมดาวรุ่ง” ที่มีศักยภาพสูง สอดรับกระแสสุขภาพและความยั่งยืนของโลก ย้ำ! มีแนวโน้มการเติบโตต่อเนื่อง ชี้! เป็นโอกาสของผู้ประกอบการไทยที่จะใช้ทรัพยากรและภูมิปัญญาท้องถิ่นต่อยอดเชิงพาณิชย์

นางอรมน ทรัพย์ทวีธรรม อธิบดีกรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์ เปิดเผยว่า จากการศึกษาเชิงลึกพบ 4 เทคโนโลยีกลุ่มย่อยที่มีการเติบโตต่อเนื่องและเป็นโอกาสสำหรับผู้ประกอบการไทย  ได้แก่
(1) โปรตีนจากพืชและสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพ (Plant Protein & Bioactive Compounds) ที่กลับมาเติบโตอีกครั้งหลังยุคโควิด มีผู้ถือสิทธิบัตรทั่วโลกปีละกว่า 2,000 ฉบับ ส่วนใหญ่เป็นสถาบันวิจัยและมหาวิทยาลัย (2) โภชนาการเฉพาะบุคคล (Personalized Nutrition) เติบโตต่อเนื่อง มีผู้ถือสิทธิบัตรราว 800–900 ฉบับต่อปี เป็นของบริษัทยาและสถาบันวิจัยระดับโลก (3) เทคโนโลยีการหมัก (Fermentation Technology) ใช้จุลินทรีย์ยกระดับคุณค่าทางโภชนาการของอาหาร มีสิทธิบัตรใหม่เฉลี่ย 200–300 ฉบับต่อปี โดยจีนครองสัดส่วนมากที่สุด และ (4) การพิมพ์อาหาร 3 มิติ (3D Food Printing) ซึ่งสามารถขึ้นรูปอาหารและเติมสารอาหารเฉพาะจุดได้อย่างแม่นยำ มีสิทธิบัตรเฉลี่ย 200–300 ฉบับต่อปี และกำลังเป็นเทรนด์ใหม่ของโลกอาหารและสุขภาพ

อธิบดีกรมทรัพย์สินทางปัญญา ระบุด้วยว่า ไทยมีโอกาสก้าวสู่แนวหน้าของอุตสาหกรรมนี้ หากเร่งพัฒนาและต่อยอดจุดแข็งของประเทศ ทั้งด้านทรัพยากรชีวภาพ ความหลากหลายทางพืชพรรณ และภูมิปัญญาท้องถิ่น เช่น การสกัดสารออกฤทธิ์จากสมุนไพรไทย หรือ การพัฒนานวัตกรรมการหมักสินค้า GI (สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์) ให้มีมูลค่าเพิ่ม ซึ่งจะช่วยสร้างผลิตภัณฑ์คุณภาพสูงและนำไปสู่การจดสิทธิบัตรเชิงพาณิชย์ได้

ทั้งนี้ สถิติคำขอจดสิทธิบัตรและอนุสิทธิบัตรกลุ่มอุตสาหกรรมอาหารแห่งอนาคตในไทย ในช่วง 9 เดือนแรกของปี 2568 พบว่า มีคำขอจด สิทธิบัตรกลุ่มอาหารแห่งอนาคต 190 คำขอ และ อนุสิทธิบัตร 470 คำขอ มีการจดทะเบียนสำเร็จแล้ว 93 และ 163 ฉบับตามลำดับ โดย กรมฯได้จัดให้กลุ่มอุตสาหกรรมนี้อยู่ในโครงการ Fast Track ลดระยะเวลาจดทะเบียนจาก 38.5 เดือนเหลือเพียง 12 เดือนสำหรับสิทธิบัตร และจาก 12 เดือนเหลือ 6 เดือนสำหรับอนุสิทธิบัตร

โดยมี ผู้ใช้ช่องทางเร่งรัดแล้ว 18 ราย ได้รับอนุสิทธิบัตรแล้ว 16 ฉบับ ครอบคลุมผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์ เช่น ไอศกรีมนมอัลมอนด์เสริมโปรตีนจากจิ้งหรีด ข้าวเหนียวกึ่งสำเร็จรูป ผลิตภัณฑ์คล้ายเนื้อสัตว์ สารสกัดต้านอนุมูลอิสระ และสูตรผสมจุลินทรีย์โพรไบโอติก

“กรมทรัพย์สินทางปัญญามองว่า “อาหารแห่งอนาคต” จะเป็นอีกหนึ่งอุตสาหกรรมยุทธศาสตร์ของไทย ที่เชื่อมโยงระหว่างเทคโนโลยีชีวภาพ นวัตกรรมสุขภาพ และเศรษฐกิจสร้างสรรค์ โดย ทรัพย์สินทางปัญญาจะกลายเป็นเครื่องมือสำคัญในการสร้างความได้เปรียบทางการแข่งขันและเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจให้ประเทศอย่างยั่งยืน” อธิบดีฯอรมน ระบุ.