ศูนย์เรียนรู้โรงไฟฟ้าขนอม ในกลุ่มเอ็กโก คว้ารางวัลอนุรักษ์ศิลปสถาปัตยกรรม ประจำปี 2567 ประเภท ก. งานอนุรักษ์มรดกทางสถาปัตยกรรมและชุมชน ระดับดีมาก จากสมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ สะท้อนความสำเร็จของการปรับเปลี่ยนประโยชน์ใช้สอยจากโรงไฟฟ้าเป็นศูนย์เรียนรู้ด้านประวัติศาสตร์ในฐานะแหล่งผลิตไฟฟ้าสำคัญของภาคใต้

ตลอดจนการออกแบบและพัฒนาพื้นที่อย่างสร้างสรรค์ เพื่อให้เป็นศูนย์เรียนรู้ด้านพลังงาน กระบวนการผลิตไฟฟ้า ตลอดจนการอยู่ร่วมกันอย่างเกื้อกูลระหว่างโรงไฟฟ้า ชุมชน และสิ่งแวดล้อม สำหรับเยาวชน ชุมชน และผู้สนใจทั่วไป

ดร.จิราพร ศิริคำ กรรมการผู้จัดการใหญ่ บริษัท ผลิตไฟฟ้า จำกัด (มหาชน) หรือ EGCO Group เปิดเผยว่า ภารกิจสำคัญอย่างหนึ่งของ EGCO Group ในฐานะผู้เชี่ยวชาญในธุรกิจไฟฟ้า ก็คือ การใช้ประโยชน์จากโรงไฟฟ้าในกลุ่มเอ็กโกเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านกระบวนการผลิตไฟฟ้า เพื่อเผยแพร่ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับกระบวนการผลิตไฟฟ้าที่ถูกต้อง EGCO Group จึงได้พัฒนาโรงไฟฟ้าขนอม หน่วยที่ 1 ที่หยุดเดินเครื่องเชิงพาณิชย์แล้ว ให้เป็นศูนย์เรียนรู้โรงไฟฟ้าขนอม และเปิดให้เข้าชมตั้งแต่ปี 2562 เป็นต้นมา

การพัฒนาศูนย์เรียนรู้โรงไฟฟ้าขนอมเกิดขึ้นจากความร่วมมือระหว่าง EGCO Group และ ESCO ในกลุ่มเอ็กโก ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญในธุรกิจไฟฟ้า วิศวกรรม การก่อสร้าง การบำรุงรักษาและเดินเครื่องโรงไฟฟ้า และ บริษัท ซีเอ็มโอ จำกัด (มหาชน) ผู้เชี่ยวชาญด้านการออกแบบและการพัฒนาเนื้อหานิทรรศการและพิพิธภัณฑ์ ศูนย์เรียนรู้โรงไฟฟ้าขนอมมีลักษณะเฉพาะที่โดดเด่นมากของงานสร้างสรรค์ มีความเป็น Historical Site คือ มีประวัติศาสตร์เป็นโรงไฟฟ้าเรือลอยน้ำแห่งแรกและแห่งเดียวของประเทศไทย และมีความเป็น Industrial Design หรือความเป็นโรงงานอุตสาหกรรมในตัวเอง

จึงเป็นความท้าทายในการออกแบบให้มีลักษณะเฉพาะ ด้วยความเป็นอุตสาหกรรมผลิตไฟฟ้า ผู้พัฒนาจึงร่วมกันนำเอามัลติมีเดียและเทคนิคสมัยใหม่มาผสมผสาน เพื่อสร้างให้สถานที่แห่งนี้คงคุณค่าในตัวเอง และยังสามารถถ่ายทอดเนื้อหาความรู้ที่เกี่ยวกับพลังงานไฟฟ้าได้อย่างไม่รู้จบ

ทั้งนี้สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ กล่าวถึงเหตุผลที่พิจารณาให้ศูนย์เรียนรู้โรงไฟฟ้าขนอมได้รับรางวัลครั้งนี้ว่า “ศูนย์เรียนรู้โรงไฟฟ้าขนอมเป็นงานสถาปัตยกรรมในยุคอุตสาหกรรมด้านการผลิตไฟฟ้าที่หาได้ยากยิ่งในประเทศไทย เป็นอาคารที่มีคุณค่าทั้งทางประวัติศาสตร์และทางวิชาการ ที่ยังคงมีความแท้ในเรื่องของรูปทรง องค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมและวิศวกรรม จึงมีศักยภาพอย่างสูงที่จะได้เป็นแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญ การอนุรักษ์เพื่อนำมาใช้เป็นศูนย์เรียนรู้ในครั้งนี้แสดงออกให้เห็นถึงความตั้งใจ ความตระหนักในคุณค่าและความสำคัญของอาคาร มีกระบวนการในการออกแบบอย่างครบถ้วนและเลือกเทคนิควิธีการอนุรักษ์ที่เหมาะสม

การแสดงจัดภายในอาคารยังสามารถรักษาความแท้ไว้เพื่อสื่อความหมายได้อย่างน่าสนใจ มีการปรับเปลี่ยนพื้นที่ภายในได้อย่างสร้างสรรค์ รวมทั้งมีแผนบริหารจัดการโครงการอย่างชัดเจน เป็นการอนุรักษ์ที่ส่งผลดีต่อสังคมชุมชนโดยรอบ และเป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับเยาวชนและประชาชนต่อไป

ภายในศูนย์เรียนรู้โรงไฟฟ้าขนอมจัดแสดงนิทรรศการถาวร จำนวน 7 โซน ครอบคลุมความรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ไฟฟ้า กระบวนการผลิตไฟฟ้า การรักษาสิ่งแวดล้อม และการอยู่ร่วมกันของโรงไฟฟ้าและชุมชน โดยมุ่งเน้นให้เกิดการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วม ผ่านเทคนิคการนำเสนอที่น่าสนใจและทันสมัย นอกจากนี้ ศูนย์เรียนรู้ฯ ได้พัฒนาระบบการเยี่ยมชมเสมือนจริง (Virtual Exhibition) เพื่อเผยแพร่องค์ความรู้ในวงกว้างมากยิ่งขึ้น และจัดกิจกรรมสัปดาห์วิทยาศาสตร์เป็นประจำทุกปี เพื่อส่งต่อแรงบันดาลใจด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในกลุ่มเด็กและเยาวชนในพื้นที่จังหวัดนครศรีธรรมราช และจังหวัดใกล้เคียง

ศูนย์เรียนรู้โรงไฟฟ้าขนอม อำเภอขนอม จังหวัดนครศรีธรรมราช เปิดให้เยี่ยมชมทุกวันอังคาร-วันเสาร์ ตั้งแต่เวลา 09.00-16.00 น. (หยุดวันอาทิตย์ วันจันทร์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์) เยาวชน นักท่องเที่ยว และประชาชนที่สนใจสามารถลงทะเบียนเพื่อเข้าชมล่วงหน้าได้ที่เว็บไซต์ https://www.egco.com/th/khanom-learningcenter โทร. 075 466 062 หรือ 098 014 2249 หรือติดตามข้อมูลข่าวสารต่าง ๆ เกี่ยวกับศูนย์เรียนรู้ฯ ได้ที่เพจเฟซบุ๊ก Khanom Learning Center.