กระทรวงพาณิชย์ประเมินตลาดข้าวโลกปี 2569 ยังแข่งขันสูงจากอุปทานล้นและสต็อกอินเดียกดดันราคา วางแผนรุกเจรจาคู่ค้า รักษาตลาดหลัก–ขยายตลาดศักยภาพ คาดส่งออกข้าวไทยปีหน้าราว 7 ล้านตัน หนุนรายได้เกษตรกรไทยอย่างต่อเนื่อง

นางอารดา เฟื่องทอง อธิบดีกรมการค้าต่างประเทศ(คต.) กระทรวงพาณิชย์ ได้เปิดเผยภาพรวมสถานการณ์ส่งออกข้าวไทยปี 2568 ว่าปริมาณส่งออกจะสูงกว่า 7.5 ล้านตัน ตามที่ได้คาดการณ์ไว้ จากความต้องการนำเข้าในช่วงปลายปีและไทยมีผลผลิตข้าวนาปีรองรับคำสั่งซื้อดังกล่าว แม้ตลาดการค้าข้าวโลกจะเผชิญแรงกดดันจากอุปทานส่วนเกิน โดยเฉพาะสต็อกข้าวอินเดียที่ต้องระบายจำนวนมาก ซึ่งมีผลต่อทิศทางราคาในตลาดโลกอย่างมีนัยสำคัญ โดยในช่วงเดือนมกราคม – พฤศจิกายน 2568 ไทยส่งออกข้าวแล้ว 7.29 ล้านตัน ลดลง 21% จากช่วงเดียวกันของปีก่อน และมูลค่าการส่งออกลดลง 30% อยู่ที่ 4,162 ล้านเหรียญสหรัฐฯ หรือประมาณ 136,823 ล้านบาท ดังนั้น กรมมองว่าในปี 68 ยอดส่งออกข้าวของไทยทั้งปีน่าจะมีปริมาณส่งออกถึง 7.7-8 ล้านตันได้ แม้จะเป็นตัวเลขที่สูงกว่าที่คาดการณ์ไว้ แต่ก็ถือว่าต่ำกว่าปี 67 ที่ส่งออกได้ถึงกว่า 9 ล้านตัน โดยตลาดส่งออกข้าวที่สำคัญ ได้แก่ อิรัก แอฟริกาใต้ สหรัฐอเมริกา จีน และเซเนกัล

นอกจากนี้ ในเดือนพฤศจิกายน 2568 หลังจากที่มีรายงานข่าวว่ารัฐบาลจีนจะซื้อข้าวจากไทยแบบรัฐต่อรัฐปริมาณ 500,000 ตัน โดยขณะนี้ได้มีการเจรจาที่จะส่งมอบข้าวตามกรอบจีทูจีได้แล้ว 1 แสนตัน ภายในไม่เกินเดือน มี.ค.69 ซึ่งเป็นชนิดข้าวขาว และเป็นราคาตลาดเบื้องต้นตันละกว่า 400 เหรียญ ส่วนปริมาณที่เหลืออีก 4 แสนตัน คาดว่าจะมีการส่งมอบกันได้ในปีหน้าด้วยเช่นกันที่จะส่งผลเชิงบวกต่อจิตวิทยาตลาดทำให้ราคาข้าวไทยขยับสูงขึ้น ประกอบกับในช่วงปลายปียังคงมีคำสั่งซื้ออย่างต่อเนื่องจากความต้องการนําเข้าข้าวเพื่อรองรับกับเทศกาลคริสต์มาสและปีใหม่ ต่อเนื่องไปจนถึงเทศกาลตรุษจีน ส่งผลให้ราคาส่งออกข้าวไทยปรับตัวสูงขึ้น ซึ่งจะส่งผลดีสะท้อนเป็นรายได้ให้แก่เกษตรกรผู้ปลูกข้าวไทย

”กรมยังได้หารือประเมินสถานการณ์ตลาดข้าวในปี 2569 ร่วมกับภาคเอกชนสมาคมผู้ส่งออกข้าวไทย ซึ่งคาดว่ายังคงมีภาวะที่ใกล้เคียงกับปี 2568 ทั้งภาพรวมปริมาณผลผลิตข้าวโลกและความต้องการของผู้นำเข้า โดยตลาดข้าวโลกยังคงมีการแข่งขันสูงจากผลผลิตข้าวที่ยังคงมีปริมาณมากจากสภาพอากาศที่เอื้อต่อการเพาะปลูก และการระบายสต็อกข้าวปริมาณมากของอินเดีย รวมถึงความต้องการนำเข้าข้าวของคู้ค้าสำคัญ เช่น อินโดนีเซีย ที่มีแนวโน้มลดการนำเข้าข้าวลงจากนโยบายพึ่งพาตนเองด้านอาหาร นอกจากนี้ ยังคงต้องติดตามปัจจัยสำคัญที่อาจกระทบต่อการส่งออกข้าวของไทย อาทิ ภาวะเศรษฐกิจโลก การแข็งค่าและความผันผวนของค่าเงินบาท รวมถึงสถานการณ์ความขัดแย้งเชิงภูมิรัฐศาสตร์ ที่อาจส่งผลต่อต้นทุนค่าขนส่ง แต่ในขณะเดียวกัน ความวิตกกังวลเกี่ยวกับสถานการณ์ความขัดแย้งเชิงภูมิรัฐศาสตร์อาจทำให้ผู้นำเข้าข้าวบางประเทศนำเข้าข้าวเพื่อเก็บเป็นสต็อกสำรองเพื่อเพิ่มความมั่นคงทางอาหาร ก็อาจเป็นโอกาสในการส่งออกข้าวเช่นกันสำคัญ จึงคาดการณ์ร่วมกันว่าการส่งออกข้าวไทยในปี 2569 จะมีปริมาณ 7 ล้านตัน“ นางอารดา กล่าว

นอกจากนี้ เพื่อรับมือกับความท้าทายในปี 2569 กรมการค้าต่างประเทศได้เตรียมแผนผลักดันการส่งออกข้าวเพื่อช่วยให้มีคำสั่งซื้อรองรับผลผลิตข้าวไทยไว้แล้ว โดยกรมฯ พร้อมเดินหน้าทำงานใกล้ชิดกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐและเอกชน เพื่อส่งเสริมตลาดและผลักดันการส่งออกข้าวไทย โดยมุ่งเน้นการรักษาตลาดเดิมและรุกตลาดที่มีศักยภาพ ซึ่งกิจกรรมหลักในปี 2569 ประกอบด้วย

(1) การผลักดันและเจรจาซื้อขายข้าวที่ได้ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่อง ได้แก่ การซื้อขายข้าวแบบรัฐต่อรัฐกับรัฐบาลจีน ปริมาณ 500,000 ตัน รวมทั้งติดตามการดำเนินงานภายใต้บันทึกความร่วมมือด้านการค้าข้าวกับรัฐบาลสิงคโปร์ ที่ได้ตกลงปริมาณซื้อขายข้าวสูงสุด ไม่เกิน 100,000 ตัน ตลอดระยะเวลา 5 ปี

 (2) การเร่งขยายตลาดข้าวขาวและข้าวนึ่งในตลาดที่มีศักยภาพ เช่น อิรัก ซาอุดีอาระเบีย รวมถึงประเทศในภูมิภาคตะวันออกกลางและแอฟริกา ตลอดจนขยายตลาดข้าวประณีต เช่น เยอรมนี สวิตเซอร์แลนด์ และสหรัฐอเมริกา

(3) การกระชับความสัมพันธ์และสร้างความเชื่อมั่นกับคู่ค้าสำคัญเพื่อขยายตลาดข้าวไทย อาทิ ฮ่องกง จีน สหรัฐอเมริกา และแคนาดา เพื่อกระชับความร่วมมือด้านการค้าและเพิ่มโอกาสการส่งออก

(4) การเดินหน้าประชาสัมพันธ์ข้าวไทยผ่านงานแสดงสินค้านานาชาติ พร้อมเชื่อมโยงผู้นำเข้า – ผู้ส่งออกข้าว โดยนำผู้ประกอบการรายย่อยเข้าร่วมเจรจาซื้อขายข้าวกับผู้นำเข้าในงาน นอกจากนี้ กรมฯ ยังมีแผนโปรโมตข้าวไทยผ่านช่องทางออนไลน์ เพื่อสร้างการรับรู้และกระตุ้นความต้องการบริโภคข้าวไทยในวงกว้าง รวมถึงในกลุ่มคนรุ่นใหม่ โดยจัดกิจกรรมรณรงค์การบริโภคข้าวไทยร่วมกับร้านอาหาร หรือ Key Influencers ที่มีชื่อเสียงด้วย.