คณะทำงานแคดเมียมฯ เดินหน้าใช้แผนสำรองขนย้ายกากตะกอนแร่แคดเมียม ต่อ พร้อมทดสอบความแข็งแรงพื้นอาคารพักคอย ย้ำทุกขั้นตอนประชาชนต้องมีส่วนร่วม เน้นความปลอดภัยสูงสุด

ดร.ณัฐพล รังสิตพล ปลัดกระทรวงอุตสาหกรรม ในฐานะประธานคณะทำงานแก้ไขปัญหา และขนย้ายกากตะกอนแคดเมียม เพื่อไม่ให้ส่งผลกระทบต่อประชาชน เปิดเผยภายหลังการประชุมคณะทำงานฯ ครั้งที่ 2/2567 ณ ห้องประชุมตากสิน ชั้น 5 ศาลากลางจังหวัดตาก โดยมีนายสมชัย กิจเจริญรุ่งโรจน์ ผู้ว่าราชการจังหวัดตาก คณะทำงาน ผู้บริหารกระทรวงอุตสาหกรรม (อก.) บริษัท เบาด์ แอนด์ บียอนด์ จำกัด (มหาชน) หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง พร้อมด้วยนายคริษฐ์ ปานเนียม สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดตาก เขต 1 พรรคก้าวไกล และผู้แทนประชาชนในพื้นที่รอบโรงงาน เข้าร่วมด้วย

ดร.ณัฐพล กล่าวว่า คณะทำงานฯ ได้ปฏิบัติหน้าที่ตรวจสอบกระบวนการขนย้ายกากตะกอนแร่แคดเมียมทั้งหมด รวมทั้งอำนวยการ จัดการ และกำกับดูแลในการแก้ไขปัญหาการขนย้ายกากตะกอนแร่แคดเมียมกลับไปฝังกลบในพื้นที่โรงงานจังหวัดตาก

โดยคณะทำงานฯ ได้ร่วมกันหารือแนวทางการดำเนินงาน พร้อมวางแผน ซักซ้อมความเข้าใจและทำการทดสอบประกอบการขนย้ายอย่างต่อเนื่อง ซึ่งที่ผ่านมาการทดสอบต่าง ๆ เป็นไปด้วยความเรียบร้อย ทั้งกระบวนการทดสอบการซ้อนถุงและมัดปากถุงเพื่อป้องกันการรั่วไหล (double bag) การชั่งน้ำหนัก การชักตัวอย่างเพื่อทดสอบ การระบุรายละเอียดและหมายเลขถุง การทดสอบโหลดถุงขึ้นรถ และการทดลองขนย้าย ซึ่งกระบวนการทดสอบต่าง ๆ เป็นไปด้วยความราบรื่น

แต่มาพบปัญหาและอุปสรรค ในช่วงเช้าของวันที่ 30 เมษายน 2567 ขณะเริ่มทำการทดลองยกถุงเพื่อเปลี่ยนถ่ายไปยังรถบรรทุกขนส่งภายในโกดังพักคอยของบริษัท ของบริษัท เบาด์ แอนด์ บียอนด์ จำกัด (มหาชน) จังหวัดตาก ซึ่งพบปัญหาเนื่องจากเสียสมดุลขณะยกถุง ทำให้โซ่ที่ใช้ในการยกถุง bigbag ขาด ส่งผลให้ถุงกากตะกอนแร่ร่วงหล่นลงบนกระบะของรถบรรทุกขนย้าย โดยบริษัทฯ ได้ใช้เครื่องดูดฝุ่นดูดผงกากตะกอนแร่กลับไปเก็บรอการฝังกลบ ส่วนถุง bigbag ชั้นในไม่ได้เกิดการฉีกขาดแต่อย่างใด เมื่อเกิดเหตุจึงได้สั่งหยุดการขนย้ายและการดำเนินการทุกขั้นตอน

ทั้งนี้ ในช่วงบ่ายของวันเดียวกัน บริษัทฯ ได้ปรับเปลี่ยนไปทดลองใช้แผนสำรองตามที่คณะทำงานฯ ได้เตรียมการไว้ โดยการทดสอบปรับใช้สลิงผ้าใบในการยกถุง และใช้รถบรรทุกติดเครน หรือรถเฮี๊ยบ ซึ่งเป็นรถที่ใช้ในการขนส่งหรือขนย้ายสิ่งของที่มีขนาดใหญ่ได้อย่างสะดวก รวดเร็ว สามารถปรับระดับความสูงต่ำของเครนเพื่อลดความเสี่ยงในการขนย้ายกากตะกอนแร่ ผลการทดลองปรากฎว่าการใช้รถเฮี๊ยบร่วมกับสลิงผ้าใบในการยกถุงมีความเหมาะสมที่จะใช้กับงานขนย้ายกากตะกอนแร่แคดเมียมได้อย่างปลอดภัย

ขณะที่ในช่วงบ่าย คณะทำงานฯ ได้ร่วมกันประชุมหารือแบบเปิดที่เน้นการมีส่วนร่วม เปิดให้ประชาชนและผู้แทนชุมชนรอบโรงงานที่ตั้งของบ่อฝังกลบ หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และสื่อมวลชนเข้าร่วมแสดงความคิดเห็นเพื่อร่วมกันหาทางออกและแก้ไขปัญหาให้สามารถตอบสนองต่อความต้องการและข้อห่วงใยของประชาชนในพื้นที่ให้มากที่สุด

โดยที่ประชุมได้รายงานความคืบหน้าการดำเนินงานของหน่วยงานต่าง ๆ เช่น การดำเนินคดีและการออกคำสั่งทางปกครองกับผู้กระทำความผิด แผนการบริหารจัดการขนย้ายกากตะกอนแร่แคดเมียมกลับไปยังพื้นที่หลุมฝังกลบในโรงงานที่จังหวัดตาก ผลการทดสอบการขนย้าย และการตรวจสอบความพร้อมของพื้นที่โรงเก็บแร่ของบริษัท เบาด์ แอนด์ บียอนด์ จำกัด (มหาชน) จังหวัดตาก ที่จะใช้เป็นอาคารพักคอยกากตะกอนแร่ก่อนการฝังกลบ โดยบริษัทฯ ได้ทำการถมและบดอัดดินเพื่อยกระดับ พร้อมปูพื้นด้วยพลาสติก HDPE และปูทับด้วยแผ่นดินเหนียวสังเคราะห์ (Geosynthetic Clay Liner: GCL) เพื่อป้องกันการปนเปื้อนของกากตะกอนแร่ลงสู่ผิวดิน

นอกจากนี้ การจัดเก็บพักคอยกากตะกอนแร่ต้องใช้ผ้าใบคลุมถุงอีก 1 ชั้น เพื่อป้องกันฝนหรือน้ำที่จะเข้ามาภายในโกดังพักคอย โดยบริษัทฯ ได้จัดทำรางระบายและระบบบำบัดน้ำที่ไม่ระบายออกนอกบริเวณโรงงาน

อย่างไรก็ตาม ประชาชนรอบโรงงานที่ตั้งของบ่อฝังกลบยังมีข้อห่วงใยเกี่ยวกับความมั่นคงแข็งแรงของพื้นผิวสถานที่จัดเก็บพักคอยกากตะกอนแร่ และมีข้อห่วงใยในประเด็นการชะล้างของบ่อฝังกลบ ผู้แทนของประชาชนรอบโรงงานจึงขอให้ชะลอการขนย้ายกากตะกอนแร่ไว้ก่อน และขอให้หน่วยงานกลางทำการทดสอบความแข็งแรงของพื้นผิวบริเวณโกดังพักคอยว่ามีความแข็งแรงเพียงพอที่จะรองรับน้ำหนักของถุงกากตะกอนแร่ได้โดยไม่แตกร้าวหรือมีความเสี่ยงที่จะปนเปื้อนลงสู่ผิวดินหรือไม่

พร้อมทั้งทำการทดสอบการชะล้างหรือการรั่วซึมของบ่อฝังกลบ ซึ่งที่ประชุมได้มีการหารือกันอย่างกว้างขวางและเพื่อเป็นการสร้างความมั่นใจและความเชื่อมั่นให้กับประชาชน ที่ประชุมจึงมีข้อสรุปให้บริษัทฯ ทำการทดสอบทางวิศวกรรม โดยให้หน่วยงานกลางหรือสถานศึกษาเข้ามาทำการทดสอบความแข็งแรง วิเคราะห์ค่ากำลังอัด (Strength) ของพื้นผิวโกดังพักคอยเพิ่มเติม ว่ามีความทนทานต่อแรงกดทับของน้ำหนักถุงกากตะกอนแร่แคดเมียมได้มากน้อยเพียงใด โดยจะใช้เวลาในการตรวจสอบประมาณ 3 วัน

อีกทั้ง ทำการทดสอบว่าบ่อฝังกลบมีการรั่วไหลหรือไม่ โดยการตรวจสอบบ่อสังเกตการณ์และระบบรวบรวมและระบายน้ำใต้บ่อฝังกลบเข้าสู่ระบบบำบัด ประกอบกับที่ประชุมได้รับทราบผลการทดลองการขนย้ายกากตะกอนแร่ตามแผนสำรองโดยการใช้รถเฮี๊ยบร่วมกับสลิงผ้าใบในการยกถุงว่ามีความเหมาะสมและสามารถดำเนินการได้อย่างอย่างปลอดภัย

ที่ประชุมจึงได้เห็นชอบให้เคลื่อนย้ายกากตะกอนแร่ด้วยวิธีดังกล่าวต่อไป ซึ่งคาดว่าจะสามารถเริ่มดำเนินการขนย้ายกากตะกอนแร่แคดเมียมกลับมายังจังหวัดตากได้ต่อในวันที่ 3 พฤษภาคมนี้ ทั้งนี้ จะเปิดโอกาสให้ประชาชนและชุมชนในพื้นที่เข้าร่วมสังเกตการณ์การดำเนินการเพื่อให้เกิดความมั่นใจในการดำเนินการทุกขั้นตอน

“กระทรวงอุตสาหกรรม และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ขอยืนยันว่า การดำเนินการขนย้ายกากตะกอนแร่ในครั้งนี้ จะดำเนินการอย่างเต็มความสามารถบนความปลอดภัยของประชาชนเป็นสำคัญ และให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการดำเนินงานทุกขั้นตอน โดยเฉพาะประชาชนในพื้นที่จังหวัดตาก พร้อมจะเร่งหาแนวทางและปรับปรุงการดำเนินการจนกว่าจะมั่นใจว่ากระบวนการขนย้ายมีความปลอดภัยสูงสุด” ดร.ณัฐพลฯ กล่าว.