“อ.เจษฎ์” นักวิชาการชื่อดัง ออกมาระบุว่า “บั้งไฟพญานาค” ไม่ใช่ ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ ที่เกิดขึ้นใน วันออกพรรษาของทุกปี แต่เกิดจาก การกระทำของมนุษย์ ที่ใช้ กระสุนส่องวิถียิงขึ้นไปบนท้องฟ้าจากฝั่งลาว

สิ้นสุดไปแล้วกับ ปรากฏการณ์บั้งไฟพญานาค ในคืนวันออกพรรษา ขึ้น 15 ค่ำเดือน 11 เมื่อ 29 ต.ค. 66 ที่ จ.หนองคาย โดยประเด็นดังกล่าวยังคงเป็นที่ถกเถียงกันอย่างต่อเนื่อง ว่าบั้งไฟพญานาคมีจริงหรือไม่ ล่าสุด “อ.เจษฎ์ ” หรือ ดร.เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ นักวิชาการชื่อดัง ประจำภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ระบุว่า ในทุก ๆ ปี หลาย ๆ คนอาจจะเชื่อว่าเป็นเรื่องของสิ่งเล้นลับ ผี บั้งไฟผี พญานาค อันนี้ก็เป็นความเชื่อส่วนบุคคล ซึ่งในมุมของวิทยาศาสตร์ เราไม่สนใจประเด็นนั้น

และมีคนเคยมีคำอธิบายเชิงวิทยาศาสตร์ อ้างว่า เป็นเรื่องของการที่มีลูกแก๊สอยู่ใต้น้ำแม่น้ำโขง และติดไฟพุ่งขึ้นฟ้า ซึ่งตรงนี้ ต้องอธิบายกันใหม่ว่า มันเป็นไปไม่ได้ แม่น้ำโขงเองเป็นน้ำที่ไหลเชี่ยว ไหลผ่านตลอดเวลา พื้นน้ำ ก็เป็น หิน กรวดทราย ซึ่งมันก็ไม่ได้เก็บสะสมก๊าซเอาไว้เหมือนตามหนองบึง เน่า ๆ ที่มีซากพืช ซากสัตว์ ทับถมอยู่

และถ้าเกิดมีแก๊สขึ้นมาจริง ๆ การที่แก๊สมันจะพุ่งขึ้นมาที่ผิวน้ำ ทำไม มันต้องขึ้นในเฉพาะวันนี้ วันออกพรรษาอย่างที่ว่า ที่สำคัญคือ มันขึ้นมาแล้วมันจะติดไฟได้ไง ปกติแล้วถ้าเป็นแก๊สมีเทน ต้องมีคนจุดไฟให้มัน เรื่องใหญ่ที่สุด ก็คือว่า ถึงมันจะติดไฟได้ มันก็ต้องติดแล้วสลายหายไป ไม่ใช่ว่าจะเป็นลูกไฟลอยขึ้นฟ้าได้ ถ้าเป็นแก๊สมันติดแล้วต้องสลายหายไป

ดังนั้นคำอธิบายที่น่าเชื่อถือ คือคนนี่แหละ ใช้กระสุนยิงขึ้นไปบนฟ้า กระสุนที่ว่าเรียกว่า กระสุนส่องวิถี มีการเจาะรู ใส่สารเคมีที่เผาไหม้ และเกิดแสงไฟได้ ดังนั้นในความมืดสนิท ของงานเทศการนี้ แล้วเราอยู่ฝั่งไทย และฝั่งลาวมีการยิงกระสุนขึ้นไปบนฟ้า เราก็จะเห็นเป็นลูกไฟลอยขึ้นไปบนฟ้า หลายคนถามว่า ดูขึ้นไปช้า ๆ ไม่เห็นเหมือนกระสุน แต่ด้วยระยะห่างมันทำให้เราถูกหลอกตา ว่ามันขึ้นจากน้ำ จริง ๆ มันขึ้นจากฝั่ง ถูกหลอกตา ว่าขึ้นช้า ๆ แต่มันอยู่ห่างไหล จริง ๆ มันขึ้นเร็ว

คำอธิบาย เป็นสิ่งที่มนุษย์ทำ ค่อนข้างน่าเชื่อถือกว่า กับการที่บอกว่าเป็น ปรากฏการณ์ธรรมชาติ ที่สำคัญกว่านั้นคือ การที่มันขึ้นเฉพาะวันออกพรรษา ซึ่งวันออกพรรษา เป็นวันที่มนุษย์ กำหนดขึ้น ไม่ใช่วันทางด้าน สุริยคติ ที่เป็นปฏิทินตาม 365 วัน หรือว่าทาง จันทรคติ ถึงเราบอกว่าเป็นวันเพ็ญ 15 ค่ำเดือน 11 ก็ตาม แต่ความจริงแล้ว

เรามีการกำหนดเพิ่มเติมเช่น มีการบวก 1 วัน ลบ 1 วัน เพื่อให้เกิดเป็นปีที่ครบสมบูรณ์ ซึ่งมนุษย์เป็นผู้กำหนด ถ้ามันขึ้นตามที่มนุษย์กำหนด คนกระทำก็ต้องเป็นมนุษย์ ส่วนใหญ่ก็จะขึ้นในวัน ออกพรรษาลาว ด้วยซ้ำ เพราะมันตรงกับตารางของทางฝั่งลาวมากกว่า.