Agrivoltaic คือ เทคโนโลยีการใช้พื้นที่ร่วมกันของภาคเกษตร เช่น การทำกสิกรรม ปศุสัตว์ ร่วมกับการผลิตไฟฟ้าด้วยโซลาเซลล์ เพื่อผลิตไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียนในขณะที่ยังคงใช้พื้นที่เพื่อวัตถุประสงค์ทางการเกษตร

โดยเทคโนโลยีนี้ได้รับความนิยมแพร่หลายมากขึ้นในต่างประเทศจาก 3 ปัจจัยหนุน ได้แก่ 1) Agrivoltaic สอดรับกับเทรนด์ ESG 2) ต้นทุนเทคโนโลยีที่ถูกลง 3) ช่วยยกระดับประสิทธิภาพในการใช้พื้นที่ของภาคเกษตร

ภาคเกษตรไทยคาดจะได้รับประโยชน์จากการลงทุนเทคโนโลยี Agrivoltaic จากต้นทุนค่าพลังงานที่ลดลง เช่น เกษตรกรที่เพาะปลูกข้าวจำนวน 14 ไร่ ซึ่งเพาะปลูกปีละ 2 ครั้ง จะได้ผลประโยชน์สุทธิจากการลงทุนเทคโนโลยีนี้ราว 20,500 บาทต่อปี และใช้เวลาคืนทุนได้ภายใน 2-3 ปี เช่นเดียวกับเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่ 10,000 ตัว ที่มีรอบการเลี้ยงประมาณ 5 รอบต่อปี จะได้ผลประโยชน์สุทธิราว 670,000 บาทต่อปี และใช้เวลาคืนทุนได้ภายใน 4-5 ปี

คาดว่าในปี 2573 มูลค่าตลาด Agrivoltaic จะเติบโตไปอยู่ที่ 8.9 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ หรือราว 312.4 พันล้านบาท เพิ่มขึ้นจากในปี 2565 ซึ่งอยู่ที่ 3.6 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ[1] หรือราว 124.9 พันล้านบาท (อ้างอิงอัตราแลกเปลี่ยนที่ 35.1 บาทต่อเหรียญสหรัฐฯ) หรือมีอัตราการเติบโตเฉลี่ยที่ปีละ 12.1% (CAGR% 2565-2573) จากการเติบโตของเทรนด์ ESG ที่ให้ความสำคัญกับสิ่งแวดล้อมมากยิ่งขึ้น อีกทั้งยังได้แรงหนุนจากความก้าวหน้าของเทคโนโลยีที่ทำให้การเข้าถึงของเกษตรกรมีแนวโน้มถูกลง ทำให้มีการใช้งานแพร่หลายมากยิ่งขึ้น

ส่วนมูลค่าตลาด Agrivoltaic ของไทยคาดว่าจะเติบโตตามแนวโน้มตลาดโลก โดยปัจจุบันแม้จะยังไม่มีหน่วยงานใดประเมินมูลค่าตลาดชัดเจน แต่คาดว่าหากภาครัฐมีการผลักดันให้เกษตรกรที่เพาะปลูกข้าวแบบเกษตรแปลงใหญ่ประยุกต์ใช้เทคโนโลยีนี้ก่อน จะทำให้มูลค่าตลาดโซลาเซลล์สำหรับแปลงนาข้าวในไทยมีโอกาสสูงถึงเกือบ 3 หมื่นล้านบาท

Krungthai COMPASS แนะนำให้ภาคเกษตรสร้างความร่วมมือกับผู้เชี่ยวชาญใน Ecosystem เพื่อช่วยในการติดตั้งระบบโซลาเซลล์ ที่เหมาะสมกับพืชหรือปศุสัตว์แต่ละชนิด นอกจากนั้น ภาครัฐควรสนับสนุนแหล่งเงินทุนแก่เกษตรกร เพื่อให้เข้าถึงเทคโนโลยีนี้ได้มากขึ้น

อย่างไรก็ตาม ยังมีความท้าทายจากการใช้เทคโนโลยีนี้ เช่น ในบางช่วงเวลาพืชที่ปลูกใต้แผงโซลาเซลล์อาจได้รับแสงไม่เพียงพอ ซึ่งส่งผลลบต่อผลผลิตต่อไร่